АРГАЧЛАЛ БАТЛАХ ТУХАЙ /Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ тодорхойлох аргачлал/
2010 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдөр Улаанбаатар хот Дугаар 206
Монгол Улсын Газрын тухай хуулийн 19.1.1, 19.1.5-д заасныг үндэслэн ТУШААХ нь:
Нэг. Газар эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ тодорхойлох аргачлалыг хавсралт ёсоор баталсугай.
Хоёр. Энэ аргачлалыг зохих журмын дагуу Хууль зүй, дотоод хэргийн яаманд бүртгүүлж, аймаг, нийслэлийн Газрын албадад хүргүүлж, хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллахыг Хот байгуулалт, газрын харилцааны бодлогын газар /С.Очирбат/-т үүрэг болгосугай.
Гурав. Энэ тушаал гарсантай холбогдуулан Барилга, хот байгуулалтын сайдын 2007 оны “Аргачлал батлахтухай” 136 дугаар тушаалыг хүчингүй болсонд тооцсугай.
САЙД Х.БАТТУЛГА
Улсын бүртгэлд 2010 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн 3164 дүгээрт бүртгэсэн
ГАЗАР ЭЗЭМШИХ, АШИГЛАХ ЭРХИЙН ГЭРЧИЛГЭЭНИЙ ДУУДЛАГА ХУДАЛДААНЫ АНХНЫ ҮНИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1. Монгол Улсын Газрын тухай хуульд заасны дагуу иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад газар эзэмшүүлэх, ашиглуулах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлоход энэхүү аргачлалыг дагаж мөрдөнө.2. Газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тогтоохдоо Засгийн газрын 1997 оны 6 дугаар сарын 25-ны өдрийн 152 дугаар тогтоолын 1 дүгээр хавсралтад заасан “Монгол Улсын газрын нэгдмэл сангийн үнэлгээний тойргийн хуваарь”, 2 дугаар хавсралтад заасан “Хот тосгон, бусад суурины газрын зэрэглэл, тэдгээрийн нэг гектарын суурь үнэлгээ”, 3 дугаар хавсралтад заасан “Хөдөө аж ахуйн газрын үнэлгээний тойрог бүрийн 1 гектарын суурь үнэлгээ”–г үндэслэл болгоно. 3. Энэхүү аргачлал нь ашигт малтмалыг эрэх, хайх, ашиглах зорилгоор газрын эзэмшүүлэх, ашиглуулах, дуудлага худалдаа, сонгон шалгаруулалтад хамаарахгүй болно.
Хоёр. Эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлох
4. Хот, тосгон, бусад суурины газарт иргэн, хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх, ашиглуулах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлохдоо дараахь зарчмыг баримтална:
4.1. Эзэмшил, ашиглалтад олгох газар нь Засгийн газрын 1997 оны 6 дугаар сарын 25-ны өдрийн 152 дугаар тогтоолын хавсралтад заасан газрын үнэлгээний тойрог, зэрэглэлийн алинд хамаарахыг тогтооно.
4.2. Эзэмшил, ашиглалтад олгох газрыг харьяалах нутаг дэвсгэр нь хот, тосгон бусад суурины газрын үнэлгээний зэрэглэл, Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас тогтоосон үнэлгээний тойрогийн алинд хамаарахыг тогтоосноор түүнд харгалзах итгэлцүүрийг хүснэгт 1, 2, 4-д заасны дагуу сонгоно.
4.3. Нийслэл, аймаг, сумын төв, бусад суурин газрын үнэлгээний бүсийг тухайн орон нутгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлаас баталсан газрын үнэлгээний бүсчлэлийг баримтална.
4.4. Хэрвээ тухайн хот, тосгон, бусад суурины газар нь 5-аас бага буюу 2 үнэлгээний бүсчлэлтэй бол 1, 2-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг, 3 үнэлгээний бүсчлэлтэй бол 1, 2, 3-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг, 4 үнэлгээний бүсчлэлтэй бол 1, 2, 3, 4-р бүсэд хамаарах итгэлцүүрийг тус тус сонгон хэрэглэнэ. Хүснэгт 1. Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тогтооход засварлах итгэлцүүр
| Д/д | Газар эзэмшил, ашиглалтын төрөл | Засварлах итгэлцүүр | ||||
| 1-р бүс | 2-р бүс | 3-р бүс | 4-р бүс | 5-р бүс | ||
| 1 | Бүх төрлийн үйлчилгээний зориулалтаар | 0.36 | 0.30 | 0.25 | 0.20 | 0.15 |
| 2 | Yйлдвэрлэл/ ХАА-аас бусад/-ийн зориулалтаар | 0.50 | 0.40 | 0.30 | 0.2 | 0.15 |
| 3 | ХАА-н үйлдвэрлэлийн зориулалтаар | 0.18 | 0.15 | 0.12 | 0.09 | 0.06 |
| 4 | Нефть, шатдаг хийн бүтээгдэхүүний агуулах, түгээх станцын зориулалтаар | 0.75 | 0.60 | 0.50 | 0.40 | 0.30 |
Хүснэгт 2. Улаанбаатар хотоос бусад хот тосгон, бусад суурины газрын эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тогтооход засварлах итгэлцүүр
| Нэр | Ангилал | Засварлах итгэлцүүр /газар ашиглалтын зориулалтаар | ||||
| Бүх төрлийн үйлчилгээний зориулалтаар | Үйлдвэр-лэл /ХАА-аас бусад/-ийн зориулалтаар | ХАА-н үйлдвэрлэлийн зориулалтаар | Нефть, шатдаг хийн бүтээгдэхүүний агуулах, түгээх станцын зориулалтаар | |||
| Аймаг | сумын нэр | Баян-өндөр Дархан | 0.34 | 0.17 | 0.09 | 0.57 |
| Зуунмод, Булган, Сүхбаатар, Эрдэнэбулган, Арвайхээр, Хархорин, Сайншанд, Замын-Үүд, Даланзадгад | 0.18 | 0.12 | 0.06 | 0.32 | ||
| Баруун-урт, Чойбалсан, Өндөрхаан | 0.16 | 0.08 | 0.04 | 0.24 | ||
| Ховд, Улаангом, Өлгий, Алтай, Улиастай, Баянхонгор, Мөрөн | 0.12 | 0.06 | 0.03 | 0.18 | ||
| Мандалговь, Чойр | 0.10 | 0.05 | 0.02 | 0.15 | ||
| Бусад сум, суурин | 0.08 | 0.04 | 0.01 | 0.12 | ||
4.5. Дээрхи хүснэгтүүдэд заасан газрын эзэмшил, ашиглалтын төрлөөс хамааран дараах газар хамаарна. Үүнд:
4.5.1. Бүх төрлийн үйлчилгээ: Төрийн өмчийн бус төсвөөс санхүүждэггүй бүх шатны сургууль, эмнэлэг, эрүүл мэндийн байгууллага, номын сан, биеийн тамир спорт, соёл урлагийн байгууллага, контор, оффис, нэгдсэн төлөвлөлтийн дагуу баригдаж буй орон сууцны барилгууд, үйлдвэрлэл-үйлчилгээ зэрэг холимог зориулалтаар ашиглагдаж буй газар, аялал, жуулчлал, улсын болон орон нутгийн тусгай хамгаалалттай газарт зохих зөвшөөрөл гэрээний дагуу ашиглаж буй газар хамаарна.
4.5.2. ХАА-н үйлдвэрлэл: Эрчимжсэн мал аж ахуйн болон хөдөө аж ахуйн зориулалттай барилга байгууламж, хүлэмжийн аж ахуй, иргэний ахуйн хэрэгцээнээс илүү талбайд тариалж буй төмс, хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ, таримал ургамал, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн хэрэгцээнд зориулсан бусад газар хамаарна.
4.5.3. Нефть, шатдаг хийн бүтээгдэхүүний агуулах, түгээх станц: Нефть, шатдаг хийн бүтээгдэхүүний агуулах, түгээх станцын зориулалтаар иргэн, хуулийн этгээдийн эзэмшиж, ашиглаж буй газар хамаарна.
4.5.4. ХАА-аас бусад үйлдвэрлэл: Дээрхи гурван хэсэгт зааснаас бусад үйлдвэрлэл явуулж байгаа иргэн, хуулийн этгээдийн эзэмшиж, ашиглаж буй газар хамаарна.
4.6. Тооцон гаргасан газрын эзэмших, ашиглах эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнэ дээр дуудлага худалдааг зохион байгуулахад гарах зардлыг нэмж тооцож болно. Жишээ 1. Улаанбаатар хотын газрын үнэлгээний 1 дүгээр бүсэд доороо үйлчилгээтэй, орон сууцны зориулалтаар эзэмшүүлэх 1000 м2 газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё. а/ Энэ тохиолдолд Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтад заасны дагуу нийслэлийн 1 м2 газрын суурь үнэлгээ 44000.0 төгрөг болохыг тогооно; б/ Тухайн газар нийслэлийн үнэлгээний бүсийн 1 дүгээр бүсэд байрлаж байгаа тул хүснэгт 1-ийн дагуу 0.36 гэсэн итгэлцүүр харгалзаж байна; в/ 1000 м2 газрын эзэмших эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнэ нь: 44000.0 төг/м2 х 0.36 х 1000 м2 = 15,840,000.0 төгрөг болж байна; Жишээ 2. Төв аймгийн Зуунмод хот нь газрын үнэлгээний 3 бүсчлэлтэй гэж үзвэл 3 дугаар бүсэд малын тэжээлийн үйлдвэр барих зориулалтаар эзэмшүүлэх 2000 м2 газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё. а/ Энэ тохиолдолд Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 2 дугаар хавсралтад заасны дагуу Төв аймгийн Зуунмод хот нь аймгийн зэрэглэлтэй хотод хамаарах бөгөөд түүнд харгалзах 1 м2 газрын суурь үнэлгээ нь 4000.0 төгрөг болно;б/ Тухайн газар нь аймгийн зэрэглэлтэй хотод багтаж байгаа тул хүснэгт-2-ийн дагуу 0.06 гэсэн итгэлцүүрийг сонгоно. 4000.0 төг/м2 х 0.06 х 2000 м2 = 480,000.0 төгрөг болж байна; 5. Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад эзэмшүүлэх хадлан, тариалан, бэлчээрийн газрын эзэмших эрхийн дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлохдоо дараахь зарчмыг баримтлана:
5.1. Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 1 дүгээр хавсралтад заасан “Монгол улсын газрын нэгдмэл сангийн үнэлгээний тойргийн хуваарь”, мөн 3 дугаар хавсралтад заасан “Хөдөө аж ахуйн газрын үнэлгээний тойрог бүрийн нэг гектарын суурь үнэлгээ”-ний хөдөө аж ахуйн газрын суурь үнэлгээг үндэслэл болгоно.
5.2. Газрын тухай хуулийн 58 дугаар зүйл, Тариалангийн тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн дагуу газрын төлөв байдал, чанарын улсын хянан баталгаа, түүний дотор тариалангийн газрын хөрсний чанар байдлаас хамааран газрын үнэлгээний тойргийг гурван зэрэглэлд хуваах ба эзэмшилд олгох хадлан, тариалан, бэлчээрийн газрыг харьяалах засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж нь газрын үнэлгээний аль тойргийн ямар зэрэглэлд хамаарагдаж байгааг хүснэгт 3-н дагуу тогтооно. Хүснэгт 3. Тариалангийн газрын үнэлгээний тойргийн хуваарь
| Газрын үнэлгээний тойргийн нэр | Зэрэглэл | Тухайн тойрогт нутаг дэвсгэр нь бүхэлдээ буюу дийлэнх нь хамарч буй аймаг, сумын нэр | |||
| ХАНГАЙ ХЭНТИЙН УУЛАРХАГ (ХУ) | I | Хөвсгөл аймаг | 23. Хяргас | 45. Жаргалант | Төв аймаг |
| 1. Арбулаг | 24. Цагаанхайрхан | 46. Баян-Өндөр | 68. Заамар | ||
| 2. Бүрэнтогтох | 25. Зүүнхангай | Сэлэнгэ аймаг | 69. Лүн | ||
| 3. Их-Уул | Завхан аймаг | 47. Алтанбулаг | 70. Өндөрширээт | ||
| 4. Рашаант | 26. Баянтэс | 48. Баруунбүрэн | 71.Баянцогт | ||
| 5. Тосонцэнгэл | 27. Баянхайрхан | 49. Зүүнбүрэн | 72. Жаргалант | ||
| 6. Төмөрбулаг | 28. Нөмрөг | 50. Сант | 73. Угтаал | ||
| 7. Цагаан-Уул | 29. Сонгино | 51. Түшиг | 74. Сүмбэр | ||
| 8. Цэцэрлэг | 30. Түдэвтэй | 52. Цагааннуур | 75. Цээл | ||
| 9. Тариалан | 31. Тэлмэн | 53. Шаамар | 76. Баянхангай | ||
| 10. Мөрөн | 32. Цэцэн-Уул | 54. Хушаат | 77. Аргалант | ||
| Булган аймаг | 33. Тэс | 55. Сүхбаатар | 78. Баянчандмань | ||
| 11. Баян-Агт | 34. Асгат | 56. Жавхлант | 79. Зуунмод | ||
| 12. Бугат | Архангай аймаг | 57. Сайхан | 80. Мөнгөнморьт | ||
| 13. Могод | 35. Цэцэрлэг | 58. Орхонтуул | 81. Эрдэнэ | ||
| 14. Орхон | 36. Ихтамир | 59. Баянгол | 82. Батсүмбэр | ||
| 15. Сайхан | 37. Өндөр-Улаан | 60. Орхон | 83. Борнуур | ||
| 16. Хангал | 38. Эрдэнэмандал | 61. Мандал | Улаанбаатар | ||
| 17. Хишиг-Өндөр | 39. Жаргалант | 62. Хүдэр | 84. Нийслэл | ||
| 18. Сэлэнгэ | 40. Хотонт | 63. Ерөө | 85. Багануур | ||
| 19. Булган | 41. Хайрхан | Дархан-уул аймаг | 86. Налайх | ||
| 20. Хутаг-Өндөр | 42. Цэнхэр | 64. Шарын гол | Хэнтий аймаг | ||
| 21. Бүрэгхангай | 43.Батцэнгэл | 65. Хонгор | 87. Өмнөдэлгэр | ||
| Увс аймаг | 44.Эрдэнэбулган | 66. Дархан | 88. Батширээт | ||
| 22. Өндөрхангай | Орхон аймаг | 67.Орхон | 89. Гурванбаян | ||
| I I | Хөвсгөл аймаг | 10.Ханх | Архангай аймаг | 25. Баян-Уул | |
| 1. Алаг-Эрдэнэ | 11. Галт | 18. Булган | Хэнтий аймаг | ||
| 2. Баянзүрх | 12. Жаргалант | 19. Чулуут | 26. Жаргалтхаан | ||
| 3. Ринченлхүмбэ | 13. Шинэ-Идэр | 20. Хангай | 27. Биндэр | ||
| 4. Түнэл | Булган аймаг | 21. Тариат | 28. Баян-Адарга | ||
| 5. Цагаан-Үүр | 14. Тэшиг | 22.Цахир | 29. Дадал | ||
| 6. Улаан-Уул | Завхан аймаг | Өвөрхангай аймаг | 30. Норовлин | ||
| 7.Чандмань-Өндөр | 15. Идэр | 23. Бат-Өлзий | 31. Батноров | ||
| 8. Эрдэнэбулган | 16. Их-Уул | Дорнод аймаг | 32. Хэрлэн | ||
| 9. Цагааннуур | 17. Булнай | 24. Баяндун | 33. Өлзийт | ||
| I I I | Завхан аймаг | 10. Өгийнуур | 19. Галуут | 29. Сэргэлэн | |
| 1. Алдархаан | 11. Түвшрүүлэх | 20. Заг | 30. Эрдэнэсант | ||
| 2. Цагаанхайрхан | Өвөрхангай аймаг | 21. Хүрээмарал | 31. Архуст | ||
| 3. Цагаанчулуут | 12. Уянга | 22. Жаргалант | Хэнтий аймаг | ||
| 4. Шилүүстэй | 13. Бүрд | 23.Гурванбулаг | 32. Цэнхэрмандал | ||
| 5. Яруу | 14. Зүйл | 24.Баянбулаг | Улаанбаатар | ||
| 6. Отгон | 15.Зүүнбаян-Улаан | Төв аймаг | 33. Багахангай | ||
| 7. Улиастай | 16. Хужирт | 25. Алтанбулаг | Булган аймаг | ||
| Архангай аймаг | 17. Хархорин | 26. Баяндэлгэр | 34. Гурванбулаг | ||
| 8. Хашаат | Баянхонгор аймаг | 27. Бүрэн | 35. Дашинчилэн | ||
| 9. Өлзийт | 18. Эрдэнэцогт | 28. Дэлгэрхаан | 36. Рашаант | ||
| 37. Баяннуур | |||||
| АЛТАЙН УУЛАРХАГ (АУ) | I | Баян-Өлгий аймаг | 5. Өлгий | 9. Ховд | 13. Цэцэг |
| 1. Ногооннуур | Увс аймаг | Ховд аймаг | Говь-Алтай аймаг | ||
| 2. Алтанцөгц | 6. Сагил | 10. Дуут | 14. Тонхил | ||
| 3. Баяннуур | 7. Бөхмөрөн | 11. Мөст | 15. Халиун | ||
| 4. Бугат | 8. Түргэн | 12. Мөнххайрхан | 16. Чандмань | ||
| I I | Баян-Өлгий аймаг | 3. Буянт | 5. Булган | 7. Алтай | |
| 1. Цэнгэл | 4. Дэлүүн | 6. Толбо | 8. Улаанхус | ||
| 2. Сагсай | |||||
| I I I | Баянхонгор аймаг | Өмнөговь аймаг | 8. Сэврэй | 12. Даланзадгад | |
| 1. Баянлиг | 4. Баяндалай | 9. Ханхонгор | 13. Мандал-Овоо | ||
| 2. Баянговь | 5. Баян-Овоо | 10. Цогтцэций | Өвөрхангай аймаг | ||
| 3. Баянцагаан | 6. Булган | 11. Цогт-Овоо | 14. Богд | ||
| 7. Манлай | |||||
| ГОВИЙН УУЛАРХАГ ТАЛАРХАГ (ГТ) | I | Увс аймаг | 15. Сантмаргац | 30. Ховд | Баянхонгор аймаг |
| 1. Давст | 16. Ургамал | Говь-Алтай аймаг | 44. Бөмбөгөр | ||
| 2. Завхан | 7.Эрдэнэхайрхан | 31. Баян-Уул | 45. Баян-Овоо | ||
| 3. Зүүнговь | Ховд аймаг | 32. Дарви | 46. Өлзийт | ||
| 4. Малчин | 18. Дарви | 33. Жаргалан | 47. Жинст | ||
| 5. Наранбулаг | 19. Зэрэг | 34. Төгрөг | 48. Богд | ||
| 6. Өлгий | 20. Чандмань | 35. Хөхморьт | 49. Баацагаан | ||
| 7. Өмнөговь | 21. Жаргалант | 36. Шарга | 50. Бууцагаан | ||
| 8. Тариалан | 22. Буянт | 37. Бигэр | 51. Баянхонгор | ||
| 9. Тэс | 23. Дөргөн | 38. Дэлгэр | Өвөрхангай аймаг | ||
| 10. Баруунтуруун | 24. Манхан | 39.Тайшир | 52. Нарийн тээл | ||
| 11. Улаангом | 25.Алтай | 40. Алтай | 53.Баруунбаян-Улаан | ||
| 12.Хархираа | 26. Мянгад | 41. Есөнбулаг | 54. Хайрхандулаан | ||
| Завхан аймаг | 27. Эрдэнэбүрэн | 42.Цогт | 55. Гучин-Ус | ||
| 13. Дөрвөлжин | 28.Yенч | 43.Цээл | 56. Төгрөг | ||
| 14. Завханмандал | 29.Булган | 57. Баянгол | |||
| I I | Говь-Алтай аймаг | 7. Дэлгэрхангай | 16. Онгон | 23. Иххэт | |
| 1. Бугат | 8. Өндөршил | 17. Наран | 24. Өргөн | ||
| 2. Эрдэнэ | 9. Гурвансайхан | Өмнөговь аймаг | 25. Сайхандулаан | ||
| Баянхонгор аймаг | 10. Өлзийт | 18. Гурвантэс | 26. Эрдэнэ | ||
| 3. Шинэжинст | 11. Хулд | Дорноговь аймаг | 27. Замын-Үүд | ||
| 4. Баян-Өндөр | 12. Луус | 19. Айраг | 28. Сайншанд | ||
| Өвөрхангай аймаг | 13.Мандалговь | 20. Алтанширээ | Говьсүмбэр аймаг | ||
| 5. Сант | 14.Сайнцагаан | 21.Даланжаргалан | 29.Баянтал | ||
| Дундговь аймаг | Сүхбаатар аймаг | 22. Дэлгэрэх | 30.Шивээговь | ||
| 6. Сайхан-Овоо | 15. Баяндэлгэр | ||||
| I I I | Өмнөговь аймаг | 3.Номгон | 5. Мандах | 8. Хөвсгөл | |
| 1. Ноён | 4.Хүрмэн | 6. Улаанбадрах | Говьсүмбэр аймаг | ||
| 2. Ханбогд | Дорноговь аймаг | 7. Хатанбулаг | 9.Сүмбэр | ||
| ТАЛ НУТАГ (Т) | I | Дорнод аймаг | 3. Халхгол | 6. Хэрлэн | Сүхбаатар аймаг |
| 1. Баянтүмэн | 4. Цагаан-Овоо | 7. Чулуунхороот | 8. Дарьганга | ||
| 2. Матад | 5.Чойбалсан | 9. Эрдэнэцагаан | |||
| I I | Дорнод аймаг | 2. Гурванзагал | 4. Хөлөнбуйр | ||
| 1. Булган | 3. Дашбалбар | 5. Сэргэлэн | |||
| I I I | Өвөрхангай аймаг | 8. Цагаандэлгэр | Хэнтий аймаг | Сүхбаатар аймаг | |
| 1. Тарагт | 9. Баянжаргалан | 16. Галшар | 23. Асгат | ||
| 2. Өлзийт | 10. Эрдэнэдайлай | 17. Баянхутаг | 24. Халзан | ||
| 3. Баян-Өндөр | 11. Адаацаг | 18. Баянмөнх | 25. Уулбаян | ||
| 4. Арвайхээр | Төв аймаг | 19. Дархан | 26. Сүхбаатар | ||
| Дундговь аймаг | 12. Баян | 20. Дэлгэрхаан | 27. Мөнххаан | ||
| 5. Дэлгэрцогт | 13. Баян-Өнжүүл | 21. Баян-Овоо | 28. Түвшинширээ | ||
| 6. Дэрэн | 14. Баянцагаан | 22. Мөрөн | 29. Түмэнцогт | ||
| 7. Говь-Угтаал | 15. Баянжаргалан | 30. Баруун-Урт | |||
5.3.Тухайн тойргийн тухайн зэрэглэлд хамаарах 1 га тариалангийн газрын эзэмших эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тогтооход хэрэглэх итгэлцүүрийг тариалах таримлын төрлөөс нь хамааруулан хүснэгт-4-н дагуу тогтооно.Хүснэгт-4
| Д/д | Газрын үнэлгээний тойргийн индекс | Зэрэглэл | 1 га тариалангийн талбайн эзэмших эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойлоход ашиглах итгэлцүүр | |
| Yр тариа, тэжээлийн ургамал тариалах | Төмс, хүнсний ногоо, бусад ургамал тариалах | |||
| 1 | ХУ | I | 0.013 | 0.041 |
| I I | 0.011 | 0.034 | ||
| I I I | 0.005 | 0.0015 | ||
| 2 | АУ | I | 0.010 | 0.031 |
| I I | 0.005 | 0.015 | ||
| I I I | 0.001 | 0.005 | ||
| 3 | ГТ | I | 0.014 | 0.043 |
| I I | 0.006 | 0.025 | ||
| I I I | 0.005 | 0.018 | ||
| 4 | Т | I | 0.012 | 0.033 |
| I I | 0.010 | 0.029 | ||
| I I I | 0.007 | 0.021 | ||
Жишээ-3: Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суманд үр тарианы зориулалтаар эзэмшүүлэх 100 га газрын эзэмших эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг тодорхойльё: а/ Сэлэнгэ аймгийн Цагаануур сум нь энэхүү аргачлалын хүснэгт-3-т заасны дагуу Хангай-Хэнтийн уулархаг нутгийн тойргийн I зэрэглэлд хамрагдаж байна. б/ Засгийн газрын 1997 оны 152 дугаар тогтоолын 3 дугаар хавсралтад заасан “Хөдөө аж ахуйн газрын үнэлгээний тойрог бүрийн нэг гектарын суурь үнэлгээ”-ний ХУ тойрогт хамрагдаж байгаа тариалангийн газрын суурь үнэлгээ 3,859,000.0 төгрөг байна. в/ Уг газрын дуудлага худалдааны анхны үнэ:3,859,000.0 төг/га х 0.013 х 100 га = 5 016 700 төгрөг болж байна.